بزرگترین معبد زیرزمینی دنیا - کولو

بزرگترین معبد زیرزمینی دنیا

نویسنده: ساناز دهخوارقانی

فقط 80 نفر در روز، اجازه بازدید از سرداب باستانی مجمع الجزایر مالت را دارند

مجمع الجزایر مالت در جنوب اروپا و قلب دریای مدیترانه، گنجینه ای بزرگ از معابد تاریخی و چشم انداز ها روستایی را در دل خود جای داده است. مالت با 300 روز درخشش خورشید، آب های کریستالی مدیترانه، هفت هزار سال تاریخ و سنت های محلی و قدیمی، همیشه یکی از شگفت انگیزترین مقاصد توریستی دنیا بوده، با این حال مرکز این مجمع الجزایر پر از نشانه های تاریخی است که در کنار ساختمان های مدرن و مجلل و مراکز تفریحی قد علم کرده اند. به هر گوشه ای از شهر که نگاه کنید آثار باستانی و معماری قدیم به چشم می خورد. معماری ای که در نوع خود شگفت انگیز است. یکی از شگفتی ها سرداب سنگی و زیرزمینی ای است که در ابتدا تصور می شد در روزگار گذشته به عنوان یک پناهگاه استفاده می شد؛ اما شواهد نشان می دهد که در واقع یک گورستان است و برای دفن مرده ها و انجام آیین های عبادی مورد استفاده قرار می گرفت.

سرداب زیرزمینی هال سفلین بنای مشهور است که در شهر پائلو در جزیره مالت واقع شده و تنها معبد زیرزمینی است که به دوران ماقبل تاریخ مالتی تعلق دارد. در ابتدا محققان تصور می کردند این سرداب یک پناهگاه بوده اما بعدها مشخص شد که یک گورستان است. سال 1980 سرداب هال سفلین به فهرست سایت میراث دنیای یونسکو اضافه شد و عکس ها به منظور بزرگداشت این بنای تاریخی، روی تمبرهای دو سنتی در مجمع الجزایر مالت حک شد. بین سال های 1992 تا 1996 درهای این بنا به خاطر تعمیر و بازسازی و بازسازی به روی بازدیدکنندگان بسته شد و بعد از آن روزانه تنها 80 نفر اجازه ورود و بازدید از این بنای قدیمی را داشتند؛ درنتیجه بازدیدکنندگان زیادی هفته ها در نوبت می ماندند تا شاید بتوانند بلیت ورود به آن را تهیه کنند.

سرداب چگونه کشف شد

سال 1902 کارگران و سنگ تراشانی که در این منطقه برای توسعه مسکن و خانه سازی در حال کار و حفاری بودند به صورت کاملاً اتفاقی با سقف و ستون های سرداب رو به رو شدند. آنها ابتدا سعی کردند این راز را مخفی نگه دارند؛ اما پایان راز آنها فاش شد و محققان و کارشناسان آثار باستانی برای مطالعه و بررسی این معماری کهن به منطقه آمدند. پدر و مانوئل ماگری اولین کسی بود که از طرف کمیته موزه های دنیای برای انجام تحقیقات به این سرداب رفت. او به جای مانده بنا را کشف کرد اما پیش از اینکه بتواند گزارش کار و نتیجه بررسی هایش را منتشر کند از دنیا رفت. سال 1907 با مرگ ناگهانی مانوئل ماگری کار تحقیقاتی در منطقه متوقف شد. اما مدتی بعد تامی زامیت تحقیقات را از سر گرفت و مقادیر زیادی استخوان انسان، زیورآلات تراشیده شده از استخوان، مجسمه های کوچک و بزرگ سنگی و بقایای اشیایی را در حفاری هایش کشف کرد که به طرز ماهرانه ای با دست ساخته شده بودند و همه اینها به این فرضیه قوت بخشید که این سرداب یک گورستان و پرستشگاه برای ساکنان اولیه مالت بوده است.

ساختار و معماری عجیب هال سفلین

چه چیزی در مورد این سرداب مهم است؟ چرا سرداب هال سفلین این قدر مورد توجه باستان شناسان و تاریخ دانان قرار گرفته؟ سرداب زیرزمینی هال سفلین چیزی بیش از یک بنای تاریخی است، معماری این سرداب در نوع خود بی نظیر است. تنها سرداب جزایر مالت یک معبد زیرزمینی است به مساحت 500 متر مربع و در دل سنگی یک پارچه و چندین متر زیرزمین کنده شده است. این سرداب سه طبقه دارد که قدیمی ترین و عمیق ترین قسمت آن 10 متر زیرزمین قرار گرفته. قسمت زیرین آن که متعلق به 2500 سال پیش از میلاد مسیح است برای دفن مردگان مورد استفاده قرار می گرفته، بیشترین اندازه بقایای استخوانی در این قسمت کشف شده، یعنی درست 10 متر زیرزمین و در دل خاک. طبقه دوم قسمتی بوده که به عنوان پرستشگاه مورد استفاده قرار می گرفت و مراسم عبادی را در آن انجام می دادند. این طبقه معماری بی نظیری دارد؛ نکته جالب اینجاست که تمام قسمت های سرداب تنها از یک تکه سنگ بزرگ ساخته شده و تمام اتاق ها، راهروها و سالن ها در دل سنگ های آهکی کنده شده اند. سالن گرد و بزرگی در این قسمت قرار گرفته است که ستون ها و سر ستون های بزرگی دور تا دور آن قرار گرفته اند و ورودی اصلی به سالن را تشکیل می دهند.

در کنار سالن اصلی، اتاق دیگری قرار گرفته است که به نام اتاق نیایش معروف است. این اتاق مستطیل شکل به نوعی طراحی شده که صدا در آن طنین می اندازد و بلندتر و رساتر به گوش می رسد. شاید به همین دلیل است که آن را اتاق نیایش نام گذاشته اند. دیوارهای اتاق تا سقف به طرز ماهرانه ای حکاکی شده اند و سقف هم با مارپیچ های سنگی و حباب های مدور تزئین شده است. گردشگران بعد از گذشتن از یک راهروی سنگی در سمت راست به اتاق دیگری می رسند که طراحی و دکوراسیون زیبایی دارد. در این اتاق دیوارها با نقوش و الگوهای هندسی ای که روی سطح دیوارهای سنگی حک شده اند تزئین شده است. همه چیز در این سرداب از سنگ یکپارچه آهکی ساخته شده است، سنگی که با توجه به امکانات آن زمان، تراشیدنش سخت است، آن هم در عمق ده متری زیر زمین، در راه خروجی اتاق نیایش تصویر برجسته دست یک انسان روی لوحی سنگی قرار گرفته و بازدید کنندگان را بدرقه می کند. در این طبقه همچنین گودالی به عمق دو متر به چشم می خورد که به نظر محققان برای نگهداری مارها یا حتی جمع آوری صدقه برای مردگان مورد استفاده قرار می گرفت. گردشگران علاقه مند بعد از گذشتن از راهروهای تو در تو به بالاترین طبقه می رسند که قدمت آن به 3300 سال پیش از میلاد مسیح می رسد و جدیدترین قسمت سرداب را تشکیل می دهد. این طبقه بر خلاف دو طبقه زیرین که حکاکی های سنگی زیادی را در بر گرفته و با ستون ها و سرستون های سنگی و راهروهای متعدد از یکدیگر جدا می شد، هیچ اتاق یا راهرویی ندارد و تنها سالنی یک پارچه و بزرگ است که در و دیوارش بوی نم می دهد. به نظر باستان شناسان، این قسمت، انبار سرداب بوده و برای نگهداری غلات و آذوقه استفاده می شده.

فضای عجیبی بر تمام طبقات این سرداب سنگی حاکم است؛ با قدم گذاشتن در راهروهای آن حس مرموزی انسان را فرامی گیرد و با تمام سلول های بدن می توان تجربه اسرارآمیز دفن مردگان و انجام آیین عبادی بالای سرشان را حس کرد. از آنجا که بازدیدکنندگان اجازه حمل دوربین با خود را به داخل سرداب ندارد عکس های کمی از این بنای تاریخی و شگفت انگیز موجود است، اما همان تعداد محدود هم خبر از زندگی پیچیده و پر رمز و راز ساکنان اولیه مالت و هنر سنگ تراشان می دهد.

منبع: نشریه همشهری سرنخ شماره 113

منبع: راسخون