جزئیاتی از زندگی یک لیلی که مجنون نیست - کولو

بیماری دوقطبی نوعی افسردگی است که فرد مبتلا در دوره ای افسردگی شدید و در دوره ای دیگر حالت شیدایی و شادمانی دارد. فرد در دوره افسردگی بسیار غمگین است و نمی تواند به کارهای روزمره خود رسیدگی کند، حوصله معاشرت با آدم ها را ندارد و در دوره شیدایی حال خیلی خوبی دارد و کارهایی که هر کسی توانایی انجام آن را ندارد، عملی می نماید. برای مثال می تواند آثار خوبی خلق کند اما در انتهای هر دوره به نقطه ای می رسد که می تواند خطرناک باشد. افسردگی یا شیدایی زیاد می تواند منجر به خودکشی گردد و چون دو قطب مخالف است به آن دو قطبی می گویند.

این تعریف لیلی 29 ساله از بیماری دوقطبی است. او دوست دارد درباره بیماری اش با همه صحبت کند، اما مهارت گفتن این موضوع را به بسیاری ندارد چون معتقد است درصد زیادی از مردم درک درستی از بیماری های روانی ندارند و به افراد مبتلا، برچسب دیوانگی یا جنون می زنند به همین دلیل درباره بیماری اش حتی با خانواده همسرش هم صحبت ننموده است. چون فکر می نماید اگر کوچک ترین مسئله ای در زندگی اش به وجود بیاید ممکن است از چشم او ببینند اما در مقابل، همسر لیلی، او را برای صحبت کردن درباره بیماری اش تحسین می نماید.

زندگی با این بیماری کار آسانی نیست. چون من داروی اعصاب مصرف می کنم نمی توانم به راحتی درباره افسردگی دوقطبی با همه صحبت کنم و این موضوع مسائل بسیاری برایم به وجود آورده است. حتی در محل کار هم نمی توانم بگویم مبتلا به افسردگی دو قطبی هستم چون طبیعی است که به من اجازه کار نمی دهند بنابراین همواره مجبورم این موضوع را پنهان کنم که برایم آزاردهنده است. گاهی برخی افراد از دانستن بیماری ام سوءاستفاده نموده اند. یکی از همکارانم در جریان بیماری ام بود. یک بار درباره مسئله ای کاری بحث کردیم و او پشت سر من، به دوستان و همکاران دیگرم گفته بود این دختر، دیوانه و تکلیفش معین است.

لیلی بعد از گفتن این صحبت ها، ادامه می دهد: حتی به بسیاری از اقوام و آشنایان هم درباره بیماری ام حرفی نزده ام. چند وقت پیش در جمع فامیل بودم، یکی از دخترها می خواست به خاطر افسردگی دو قطبی همسرش متارکه کند. دکتر به دختر گفته بود چطور توانستی با یک پسر مبتلا به افسردگی دو قطبی ازدواج کنی؟ من ترجیح دادم سکوت کنم اما می دانم این بیماری آن طور که دیگران درباره اش قضاوت می نمایند، نیست. افسردگی دو قطبی می تواند برای فردی که آشنایی با این بیماری ندارد، آنقدر عجیب باشد که از آن به عنوان اَنگ یا فحش استفاده کند. با این حال درباره این موضوع با کسانی که درک و بینش بیشتری دارند صحبت می کنم.

بعد از مصرف اولین داروهایی که دکترش برای او تجویز نموده، این طور نبوده که دیگر به خودکشی فکر نکند و چون قبلا یک بار خودکشی نموده از اینکه آن را برای بار دیگر تکرار کند، می ترسیده است. به نظر خودش پزشکی که برای اولین بار به او مراجعه نموده یاری چندانی ننموده است. در حالی که روانپزشک مشهوری هم بوده و هر بار به سختی از او وقت می گرفته و مبلغی هم که برای ویزیت پرداخت می نموده رقم کمی نبوده است.

لیلی چند نوع داروی ثابت را به مدت 6 سال مصرف نموده که هر چند وقت یک بار کم یا زیاد شده و هیچ تغییری هم در حالش احساس ننموده است. به همین دلیل تصمیم می گیرد پزشک جدیدی را انتخاب کند و او هم داروهایش را به کلی تغییر می دهد که این تغییر به حال روحی او یاری بسیاری می نماید و حداقل از آن روز به بعد دیگر به خودکشی فکر ننموده است: هزینه درمان بیماری های روحی و روانی در ایران بالاست و برخی تعرفه های آن هم شامل بیمه درمانی نمی شوند. برای هر بار مراجعه به پزشکم 80 هزار تومان پرداخت می کنم. معمولا با توجه به حالم هر دو ماه یک بار به پزشک مراجعه می کنم. تاثیر داروهای ایرانی با خارجی هم تفاوت بسیاری دارند. گاهی اوقات که داروهای ایرانی مصرف می کنم هیچ تغییری احساس نمی کنم و زمانی که دوباره به پزشکم مراجعه می کنم تاکید می نماید که نمونه خارجی دارو را جایگزین داروی ایرانی کنم. با وجود تحریم ها بسیاری از داروهای خارجی هم پیدا نمی شوند و من هم مجبورم داروی ایرانی را مصرف کنم. یک دوره دارویی مصرف می کردم که موجب ضعیف شدن چشم هایم، حالت تهوع و بی حالی ام شده بود و چون خارجی آن دارو را پیدا نمی کردم دکتر مجبور شد دارویم را عوض کند.

لیلی دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در دانشگاه دولتی تمام نموده و به واسطه بیماری اش، موضوع سرانجام نامه مقطع کارشناسی ارشدش را تاثیر رنگ و فرم در کنترل بیماری های خلقی انتخاب نموده است: این بیماری نقش بسزایی در روند ادامه تحصیل دارد. زمانی که در دوره کارشناسی خودکشی کردم و حالم بد بود، از همکلاسی هایم عقب افتادم و مجبور شدم مدارک پزشکی ام را به همه استادانم نشان دهم تا آنها دلیل غیبت من در کلاس ها را بپذیرند. اما واقعیت این است که در این دوران آنقدر حال بدی داری که اصلا توانایی انجام هیچ کاری را نداری. بسیاری را می شناسم که چون به افسردگی دو قطبی مبتلا بودند، مجبور به ترک تحصیل شدند. اما چون تحصیلات برای من مهم بود، برای ادامه آن جنگیدم. اگر خلق و خوی ام بالا و پایین گردد که در حال حاضر این اتفاق به دلیل مصرف دارو برایم کمتر پیش می آید، توانایی انجام هر کاری را در یک روز از دست می دهم. با این وجود در محل کار و دانشگاه بیش از هر چیز دیگری جنگیدم.

او برای نوشتن سرانجام نامه اش با مطالعاتی که در منابع خارجی انجام داده، متوجه شده بسیاری از افراد مشهور جهان از جمله ناپلئون، چرچیل، هیتلر و بسیاری از نقاشان معروف جهان به افسردگی دوقطبی مبتلا بوده اند. بخش شیدایی این بیماری هیجان بسیار زیادی به فرد می دهد. این موضوع موجب می گردد بیمار کارهایی را انجام دهد که در حالت عادی نمی تواند انجام دهد. مثلا یک هنرمند مبتلا به این بیماری می تواند یک اثر هنری خوب خلق کند یا یک نویسنده، کتاب ویژه ای بنویسد یا یک سیاستمدار در حوزه سیاست تصمیم قاطعی بگیرد چون در این مقطع فرد جسارتی دارد که هر کسی ندارد. لیلی بعد از نوشتن سرانجام نامه اش متوجه شده هنر به شدت می تواند به کنترل بیماری یک افسرده دو قطبی یاری کند.

او با آگاهی از اینکه افسردگی دوقطبی درمان نمی گردد و فقط می توان آن را کنترل کند، بیماری اش را پذیرفته است: اگر فردی که در شرایط روحی و روانی بدی است درباره حالش صحبت کند، آن بیماری را راحت تر می تواند کنترل کند. البته اینکه با چه آدمی صحبت کند هم بسیار مهم است. زمانی که حال من خیلی بد است با همسرم صحبت می کنم چون او حالم را درک می نماید، من را نصحیت یا قضاوت نمی نماید و حتی به من قوت قلب هم می دهد. زمانی که فکر خودکشی به ذهنم می رسد اول از همه خودم را متقاعد می کنم که این دوره هم سپری می گردد پس می توانی آن را کنترل کنی. به همین دلیل یا سعی می کنم بخوابم یا با یکی از دوستان قابل اعتمادم درباره آن صحبت می کنم چون صحبت کردن درباره این حس یاری زیادی به فرد بیمار می نماید. بسیاری از افراد برای آشنایی با بیماری شان مطالعه نمی نمایند. بسیاری هم که مشکل روحی و روانی دارند به پزشک مراجعه و دارو مصرف می نمایند اما برای آشنایی بیشتر درباره آن بیماری مطالعه نمی نمایند و قطعا این موضوع به این افراد آسیب می زند.

او ادامه می دهد: بعد از خودکشی، به هیچ عنوان قرص هایم را قطع نکردم چون به این آگاهی رسیده ام که قطع کردن داروهای روانی خطرناک تر از این است که داروی بیشتر مصرف کنی. اگر داروهایم را مصرف نکنم نمی توانم شب بخوابم به همین دلیل حالم بد می گردد، لرزش بدن و حالت تهوع می گیرم و بی حال می شوم. گاهی هم پیش آمده که یک روز قرص نخورم. روزهایی که می توانم انرژی ام را تخلیه کنم، راحت تر می توانم بیماری ام را کنترل کنم. برای مثال سفری به خارج از کشور داشتم و آنقدر برنامه سرگرمی برای یک روز وجود داشت که متوجه نخوردن داروهایم نمی شدم اما مسئله ای هم برایم پیش نیامد. ورزش هم می تواند به این بیماری یاری بزرگی کند اما جمع خانوادگی و دورهمی دوستان که می تواند زمانی برای خوش گذرانی فراهم کند، تاثیر بهتری دارد.

لیلی قبل از ازدواج همه چیز را درباره بیماری اش به همسر خود گفته، چون پزشکش هم در این باره تاکید نموده بود. او باید تا آخر عمر دارو مصرف کند و تا زمانی که این روند ادامه داشته باشد باید زمان خواب معینی داشته باشد و اگر این مسائل را با مردی که تصمیم گرفته بود با او زندگی کند در میان نمی گذاشت، ادامه زندگی برایش سخت می شد. همسر او هم بیماری اش را پذیرفته و در حال حاضر نقش مهمی در زندگی او دارد: افسردگی دو قطبی می تواند ژنتیکی باشد به همین دلیل اگر هم بخواهم تصمیم بگیرم زمانی فرزندی داشته باشم، باید مصرف داروهایم را قطع کنم و برای دریافت چنین تصمیمی بیشتر فکر کنم و با همسرم به جمع بندی برسیم. چون بالا و پایین شدن خلق و خوی یک آدم می تواند آزاردهنده باشد. من هم سعی می کنم خودم را کنترل کنم چون می دانم که رفتارم می تواند طرف مقابلم را آزار دهد. حتی بارها با پدرم درباره این بیماری صحبت نموده ام اما او نمی خواهد برخی مسائل یک بیمار را بپذیرد بنابراین باید من این موضوع را بپذیرم که پدرم و بسیاری از افراد نمی خواهند برخی از مسائل من را درک نمایند. بنابراین سعی می کنم هیچ توقعی از جامعه نداشته باشم چون جامعه، افراد سالم را هم نمی تواند درک کند، چه برسد به من.

لیلی معتقد است: مشکل اصلی این است که خیلی وقت ها اصلا نمی توانی برای زندگی ات برنامه ریزی کنی. شرایط هم مدام در حال تغییر است و این موضوع تاثیر مستقیمی روی خلق و خوی افراد عادی یک جامعه دارد، چه برسد به یک افسرده دوقطبی. من در حال مقابله با بیماری ام هستم و سعی می کنم سر کار بروم تا بتوانم پولی پس انداز کنم اما هر چه برنامه ریزی می کنم به نتیجه ای که می خواهم نمی رسم.