عتیقه های روزهای نامه نگاری - کولو

همچنین بخشی از این مجموعه ارزشمند را در معرض دید بازدیدکنندگان علاقه مند قرار داده است. به گفته کارشناس تمبر موزه آستان قدس رضوی این گنجینه علاوه بر مجموعه تمبرها و تاریخچه پستی، کتابخانه ای غنی از منابع تخصصی مربوط به مطالعات تمبرشناسی را در اختیار دارد و با محققان و دانشجویان رشته های هنر، گرافیک، تاریخ و... در مقاطع مختلف تحصیلی همکاری پژوهشی می نماید.

محمدرضا شاهرودی زاده اظهار می نماید: نمایش و معرفی مجموعه ها در سالن نمایش گنجینه ها، ارتباط و گفتگو با مجموعه داران و کارشناسان عضو انجمن مطالعات تمبرشناسی ایران در خارج از کشور (IPSC) و ارائه مقالات علمی پژوهشی در نشریات داخلی و خارجی بخشی دیگر از فعالیت های این موزه هستند. به مناسبت روز دنیای پست، آستان قدس رضوی هم مجموعه تمبرهای قاجاری خود را در معرض دید عموم قرار داد.

• روز دنیای پست

اتحادیه دنیای پست، 9 اکتبر 1874 میلادی برابر با 17 مهر 1253 هجری شمسی در شهر برن سوئیس تاسیس شد. در سال 1969 میلادی این روز توسط کنگره اتحادیه، روز دنیای پست نام گذاری شد. اتحادیه از نظر قدمت، دومین سازمان بین المللی در دنیا است که در حال حاضر 192 کشور عضو آن هستند. ایران نیز شهریور 1256 برابر با سپتامبر 1877 و در زمان ناصرالدین شاه قاجار به عضویت آن درآمد. پیش از عضویت ایران در اتحادیه، تمام نامه های پستی صادر شده ایران به سایر کشورها، علاوه بر الصاق تمبرهای پستی ایران، 8 کوپک تمبر روسی نیز بر روی آنها چسبانده می شد و توسط فرستاده مخصوص، به دفتر تبادل پستی روسیه در جلفا منتقل و برای ارسال به خارج از کشور تحویل روس ها داده می شد.

• تمبرشناسی و تاریخچه پستی

مطالعه تمبرها شامل آنالیز نقش یا طرح، کاغذ، واترمارک، رنگ، دندانه و... است. در تاریخچه پستی نیز مهرهای پستی، ادارات پست، رئیسان پست، نرخ خدمات پستی، قوانین پستی و جهت یا جهتهایی که طی آن نامه از گیرنده به فرستنده می رسد، آنالیز می گردد. تمامی این مطالعات روی تمبرها و تاریخچه پستی را به اصطلاح تمبرشناسی می گویند. به مطالعه تشکیلات پستی و چگونگی عملکرد آنها، جمع آوری پاکت نامه ها و اقلام وابسته که نشان دهنده دوره های مختلف تاریخی در تشکیلات پستی است، تاریخچه پستی گفته می گردد.

تاریخچه پستی یکی از شاخه های تخصصی جمع آوری در تمبرشناسی به شمار می آید. در حالی که تمبرشناسی به تنهایی به مطالعه تمبرها شامل جنبه های فنی فراوری و توزیع تمبر مربوط می گردد. تاریخچه پستی، تمبرها را به عنوان اسنادی تاریخی به حساب آورده و به مطالعه مهرهای پستی، کارت پستال ها، پاکت ها و نامه ها می پردازد. علاوه بر این، مطالعه نرخ خدمات پستی، سیاست های پستی، مدیریت پست، نظارت پستی و تاثیر سیاست، تجارت و فرهنگ بر تشکیلات پستی و اصولا کلیه موارد مربوط به جمع آوری، نقل و انتقال و تحویل مرسولات پستی را هم در بر می گیرد. پست در دوران جنگ یا محاصره نظامی یا پست نامه ها به مناطق دوردست از جمله حوزه های مورد توجه علاقه مندان به تاریخچه پستی است.

• تاریخچه تمبر و تمبرشناسی در ایران

حدود 150 سال از طراحی، چاپ و انتشار نخستین تمبرهای پستی ایران تمبرهای شیر و خورشیدی معروف به سری آلبرت بار در سال 1244 شمسی می گذرد و اکنون با سپری شدن نزدیک به یک و نیم قرن، جمع آوری و مطالعه تمبرها و تاریخچه پستی ایران در صدر برترین و آموزنده ترین سرگرمی ها و جزو جذاب ترین زمینه های مطالعاتی و تحقیقاتی برای علاقه مندان ایرانی و غیر ایرانی است. تاکنون ده ها جلد کتاب و صدها عنوان مقاله در این باره در ایران و دنیا چاپ و منتشر شده است.

• مجموعه تمبرهای کلاسیک و تاریخچه پستی در دوه قاجار

مجموعه تمبرهای قاجاری موجود در گنجینه رضوی، توسط بهروز نصر اصفهانی اهدا شده است که مشتمل بر 224 قطعه تمبرهای اصیل ایران از دوره قاجار و 61 طغری پاکت نامه تمبردار و کارت پستال، نمونه تمبرهای آلبرت بار 1247-1244 شمسی، تمبرهای شیر و خورشیدی ایران، اولین سری تمبر با تصویر ناصرالدین شاه قاجار، سری ناصری چهار جور، چاپ اتریش در دی 1255 است. دومین سری تمبر با تصویر ناصرالدین شاه قاجار سری دور الوان چاپ چاپخانه دولتی اتریش در وین 1260 و تمبرهای چاپ سنگی لیتوگراف خرداد 1260 بخشی از این گنجینه ارزشمند به شمار می روند.

در این مراسم از سری دیگر تمبرهای اهدایی نصر اصفهانی که شامل گراوه خورشیدی شهریور 1260، تمبرهای ناصری چاپ گراوه دی 1260، تمبرهای پنج و ده شاهی رتوشه آبان 1261، تمبرهای تغییر قیمت داده شده موقتی 1275 خورشیدی، تمبرهای سری ناصری طلایی چاپ چاپخانه آنشِده و پسران در هارلم، هلند؛ مهر 1273، اولین سری تمبرهای مظفرالدین شاه قاجار معروف به سری کاغذ سفید؛ چاپ آنشِده و پسران در هارلم هلند رونمایی شد.