مراسم ویژه چای، از کشوری به کشور دیگر - کولو

اما بد نیست همین ابتدا و قبل از آشنایی با مراسم چای مهم در دنیا این را بدانید که نوشیدن چای در دنیا به روش های مختلف تهیه و سرو می شود و نوشیدن چای فقط به نوشیدن نوشیدنی گرم خلاصه نمی شود. نوشیدن چای در جای جای دنیا پر از جزئیات است و این جزئیات و رسوم و آداب دم کردن چای از ظروفی که برای تهیه و سرو چای استفاده می شود تا انواع چای و روش های نوشیدن آن را شامل می شود.

در مراسم چای ژاپنی از ظروف خاص برای تهیه چای استفاده می شود.

مراسم چای ژاپنی

چای یکی از محبوب ترین نوشیدنی ها در ژاپن است و مراسم چای یا به قول خود ژاپنی ها چادو یا سادو یک رویداد بسیار مهم و ویژه در این کشور است که نشان از مهمان نوازی مردم ژاپن دارد.

از دید ژاپنی ها زمانِ نوشیدن چای، زمانی برای استراحت و لذت بردن از زیبایی چیزهای ساده اطراف است. دو نوع مراسم چای در ژاپن (Japanese tea ceremony) وجود دارد. یکی از آنها چایو (Chanoyu) که گاهی اوقات ماچا نامیده می شود و دیگری سنچا است. کلمه چانویو یا چایو به معنی آب گرم برای چای است.

در مراسم چای ژاپنی، هر حرکت، هر قدم و هر لحظه قوانین و نکات خاص خودش را دارد.

مراسم چانویو در ژاپن

مراسم چای چانویو (Chanoyu) یا ماچا که معروف ترین مراسم چای ژاپنی است از حدود سال 1570 به وسیله استاد ذن Sen-no-Rikyu شروع شد.

مراسم چای ژاپنی با چهار اصل اساسی معین می شود:

• هماهنگی (wa)
• احترام (kei)
• خلوص (sei)
• آرامش (jaku)

در مراسم چای ژاپن، هر حرکت، هر قدم و هر لحظه دقیقا تعریف می شود. مراسم چای ماچا در یک اتاق خاص به مقدار چهار و نیم تشک برگزار می شود (حصیر تاتامی که به عنوان تشک استفاده می شود از کاه برنج و در ابعاد 170×85 سانتی متر ساخته می شود).

مراسم چانویو در یک اتاق چای چوبی یا بامبویی به نام چاشیتسو (Chashitsu) برگزار می شود. معمولا این اتاق برای چهار مهمان مناسب است. باغ اطراف چایخانه با تعداد زیادی گیاهان سبز به جای گل، یک باغ صخره ای کوچک و یک رودخانه بسیار ساده است. مسیری از میان باغ می پیچد که به چایخانه می رسد. بنابراین دقت داشته باشید اگر به مراسم چای چانویو دعوت شده اید باید قوانین خاصی را هم رعایت کنید.

برای مراسم چای ژاپنی، اشخاصِ حاضر ابتدا باید در ورودی باغ منتظر بمانند تا آرام و آماده ورود شوند. وقتی در باغ منتظر هستند، تیشو یا استاد چای از آنها استقبال می نماید. او برای نوشیدن و شستن دست های آن افراد، آب تازه می آورد. بعد از شستن چای، افراد حاضر باید دنبال تیشو به سمت چایخانه دنبال نمایند.

تیشو در داخل اتاق چای، چای را با استفاده از پودر چای سبزی به نام ماچا درست می نماید. برای درست کردن ماچا، چای را با آب جوش و همزنی از جنس بامبو خوب مخلوط می نمایند و در کاسه های کوچکی سرو می نمایند.

در این مراسم چای خوردن در ژاپن، مهمانان روی زمین دور یک میز کم ارتفاع می نشینند. هنگامی که تیشو چای را به حاضرین می دهد، افراد باید به او تعظیم نمایند، کاسه چای خود را با دست چپشان بردارند و سپس آن را با دست راست خود ببرند و نگه دارند. سپس کاسه را جلوی خود قرار داده و آن را به سمت راست بچرخانند.

نکته مهم در این مرحله این است که نباید چای را از طرفی که رویش به آدم است آن را بخورد. و از طرف دیگر معمولا تیشو همراه این چای به حضار یک کیک شیرین یا موچی می دهد تعارف می نماید تا با خوردن آن تلخی چای گرفته شود.

حاضرین در این مراسم وقتی چایشان را تمام می نمایند باید کاسه را به سمت چپ بچرخانند و آن را روی میز و روبروی خود قرار دهند؛ فقط باید حواسشان باشد که کل چای را بنوشند! و بعد هم کاسه را به نشانه احترام به تیشو بدهند.

مراسم چای سنچا در ژاپن از دیگر مراسم چای این کشور راحت تر است و جزئیات کمتری دارد.

مراسم سنچا در ژاپن

مراسم چای نوشی سنچا (Senchado) از مراسم چای چانویو آرام تر و ساده تر است. با وجودی که قوانین سرو این چای هم سنتی است اما جزئیات آن به دست وپاگیری مراسم چانویو نیست و حضور در آن برای چای خورها راحت تر است.

بیشتر مردم ژاپن اتاق چای اختصاصی برای خود ندارند اما اغلبشان عضو یک کلوپ چای هستند که هر هفته برای شرکت در مراسم چای به آنجا می روند.

چای در چین نماد ظرافت، هماهنگی، دوستی و لطف است و نوشیدن چای به پرورش فکر یاری می نماید.

مراسم چای چینی، مراسمی فراتر از نوشیدن چای

از نظر ادبا و مقامات رسمی چین باستان، چای نمایانگر ظرافت، هماهنگی، دوستی و لطف بود. عمل نوشیدن چای روشی است که در آن فرد می توانست فکر را پرورش دهد و یکپارچگی اخلاقی را بهبود بخشد و به عنوان نوشیدنی ناب و دارای ویژگی های ظریف مورد تحسین نهاده شد.

هنر نوشیدن و سرو چای یک رویداد مهم و خاص در چین و بخشی از فرهنگ غذایی چین است و به نوعی زمان نوشیدن چای در این کشور زمان استراحت و لذت بردن از طعم و بوی چای است.

در مراسم چای چینی همه چیز درباره چای است. بوها و طعم ها مهم ترین قسمت های مراسم هستند، بنابراین قوانین درست کردن و ریختن چای همواره یکسان نیست.

در بیشتر منطقه ها چین چای را در قوری های کوچک سفالی درست می نمایند. قابلمه را با آب جوش شسته و سپس برگ های چای را با استفاده از چاپستیک یا قاشق بامبو به قابلمه اضافه می نمایند. در واقع برای درست کردن چای ابتدا برگ های چای را در قابلمه با آب داغ می شورند و بعد آب داغ را به برگ ها اضافه می نمایند تا چای درست شود.

در تشریفات چای چینی، دمای آب مهم است. چای باید داغ باشد اما نباید آنقدری داغ شود که طعم چای را خراب کند. هنر تهیه و درست کردن چای در چین چا دائو نامیده می شود.

در کمتر از یک دقیقه بعد از دم کشیدن چای، شخص سرونماینده چای یا استاد چای، آن را در فنجان های باریک کوچک می ریزد؛ اما ریختن چای را جدا جدا و برای هر فنجان انجام نمی دهد بلکه فنجان های چای را که به صورت دایره ای چیده شده اند را، یکباره پر می نماید. حتی در شکل سنتی آن فقط در یک فنجان چای ریخته می شود و بعد دست به دست می چرخد و همه بخشی از آن را می نوشند.

نکته مهم در این مراسم چای این است که لیوان ها نباید کمی بیش از نیم پر شوند. اساسا چینی ها معتقدند که بقیه فنجان پر از دوستی و محبت است.

در ادامه این مراسم، سرور چای، یک فنجان به هر مهمان می دهد و از او دعوت می نماید تا ابتدا چای را بو کند. شخص حاضر هم باید با سه بار ضربه زدن روی میز با انگشت از شخص سرونماینده تشکر کند و بعد هم هر مهمان چای خود را در یک فنجان نوشیدنی می ریزد و از آنها خواسته می شود که فنجان باریک خالی را بو نمایند. بالاخره چای را می نوشند.

چینی ها وقتی در چایخانه یا رستوران چای می نوشند به آن یام چا می گویند، یام به معنای نوشیدن است و چا به معنای چای است.

مراسم چای عروسی چینی نمادی از گرد هم آمدن دو خانواده است و فرصتی برای قدرانی از بزرگان به شمار می آید.

مراسم چای عروسی چینی

مراسم چای در چین فقط به آنچه در بالا گفتیم خلاصه نمی شود بلکه چینی ها مراسم سنتی دیگری هم برای سرو چای در عروسی هایشان دارند که به آن مراسم چای عروسی چینی می گویند.

در این مراسم عروس و داماد برای خانواده های خود از جمله والدین، پدربزرگ و مادربزرگ، خاله ها و عموها و سایر بزرگان محترم چای سرو می نمایند.

این مراسم یکبار در منزل عروس و یک بار هم در منزل خانواده داماد انجام می شود. تقریبا شبیه آنچه ما ایرانی ها در مراسم خواستگاری داریم با این تفاوت که در ایران دم کردن و سرو چای به وسیله عروس انجام می شود.

در این مراسم زن و شوهر آرزوها و هدایای خوبی دریافت می نمایند و این اقدامی است برای استقبال از عروس یا داماد، و در نتیجه هر دو خانواده را متحد می نماید.

این مراسم یک نماد از گرد هم آمدن دو خانواده است و به زوج این فرصت را می دهد تا از افرادی که به بزرگ شدن آنها یاری نموده اند قدردانی نمایند.

از طرف دیگر، این فرصتی است برای اعضای نزدیک خانواده که شخصا و به طور رسمی شادی، برترین آرزوها و تبریکات خود را به این زوج ابراز نمایند.

چای در روسیه مفهوم و ظروف خاص خودش را دارد و این گونه است که اکنون ما در ایران هم برای دم کردن چای از سماور استفاده می کنیم.

مراسم چای روسی مراسمی با سماور و کتری

چای احتمالا نوشیدنی مورد علاقه در روسیه است. چای روسی در قوری یا سماور یا کتری درست و سرو می شود.

در بعضی منطقه ها روسیه از سه قوری برای دم کردن چای استفاده می نمایند که روی هم قرار می گیرند تا چای را گرم نگه دارند. اغلب قوری های مورد استفاده در مراسم چای روسی با تصاویری از داستان های عامیانه روسی تزئین می شوند و گاهی اوقات به شکل نماد یا سازه ای خاص ساخته می شوند تا زمانی که کنار هم قرار می گیرند مانند یک شخص یا حیوان به نظر می رسند.

نکته مهم این است که زمانی از سه قوری استفاده می شود که بخواهند دو نوع چای مختلف را همزمان درست نمایند.

در قوری وسط معمولا چای سیاه قوی قرار می گیرد، در کوچکترین قوری هم چای گیاهی یا نعناع می ریزند و قوری بزرگ پایینی که همان کتری ماست، آب داغ را در خود جای می دهد. چای ها را می توان با یکدیگر مخلوط کرد و در حین ریختن هر فنجان با آب داغ رقیق کرد. هر کسی می تواند نوع چایی را که دوست دارد مخلوط کند.

چای را از لیوان مخصوصی به نام استکان می نوشند که معمولا در یک نگهدارنده فلزی نقره ای به نام پادستاکانیک نگهداری می شود.

در روسیه معمولا چای را بعد از غذا می نوشند اما وقتی چای با سماور درست می شود، برای استفاده در تمام طول روز آماده است.

آب مورد احتیاج برای چای روسی در سماور گرم می شود و با استفاده از تعداد زیادی برگ چای در قوری روی آن، چای تیره قوی درست می شود. چای پررنگ زوارکا نام دارد. چای آنقدر قوی است که قبل از نوشیدن آن باید با آب سماور رقیق شود.

یک قطره چای را با آب داغ گرفته شده از شیر یا دهانه جلوی سماور مخلوط می کنید. از آنجایی که آب مصرف می شود باید سماور را دوباره پر کنید و هر چند ساعت یکبار یک قابلمه چای سیاه تازه درست کنید.

بعضی از سماورها کوچک هستند و تنها حدود سه لیتر آب را در خود جای می دهند اما بعضی می توانند تا 30 لیتر آب را در خود جای دهند. سماورها معمولا از فلز ساخته می شوند. می توانید آنها را در خانه ها، ادارات و رستوران ها ببینید.

در کره، مراسم چای یک مناسبت معنوی است که ارتباط تنگاتنگی با مذهب آنها دارد.

مراسم چای کره ای مراسمی برای مناسبت های مهم

چای یکی از محبوب ترین نوشیدنی ها در کشور کره و بخشی از فرهنگ کشور کره است. مراسم چای برای اولین بار بیش از هزار سال پیش در کره برگزار گردید. اما مردم کره هنوز هم این مراسم چای را به عنوان یک مناسبت ویژه می دانند.

مراسم چای در کره شبیه به مراسمی است که در ژاپن و چین برگزار می شود اما به مقدار مراسم ژاپن رسمی نیست. راهبان بودایی کره ای ساعت های زیادی را صرف مراقبه می نمایند و در خصوص دین و زندگی خود فکر می نمایند. آنها از مراسم چای هم برای یاری به مدیتیشن استفاده می نمایند.

مردم عادی هم معتقدند که مراسم چای یک مناسبت معنوی است که ارتباط تنگاتنگی با مذهب آنها دارد. آنها می گویند: چای یک نوشیدنی سالم، لذت بخش و محرک، پر از ویژگی های خوب است. تنهایی را کاهش می دهد و قلب شما را آرام می نماید. و به طور کلی یک وسیله برای آرامش در زندگی روزمره است.

در بیشتر شهرها و حتی شهرهای کوچک کره، اتاق های چای وجود دارد که دوستان می توانند در آنجا جمع شوند و با هم چای بنوشند.

امروزه بسیاری از کره ای ها هنوز مراسم چای را برای مناسبت های مهم از جمله تولدها و سالگردهای خاص برگزار می نمایند.

از سال 1392 تا 1910، مراسم چای به طور منظم در کاخ های کره برگزار می شد. آیین چای روزانه یک مراسم معمول در طول روز بود، اما آیین ویژه چای اکنون برای مناسبت های خاص از جمله عروسی های سلطنتی و ملاقات از رهبران کشورهای دیگر اختصاص دارد.

مراسم چای انگلیسی مراسمی مدرن تر نسبت به باقی مراسم چای خاص دنیاست.

مراسم چای عصرانه انگلیسی مراسمی مدرن

به طور سنتی، شرکت نمایندگان در مراسم چای انگلیسی، فنجان های چای را بدون دسته در دست می گیرند. آنها فنجان را به آرامی بلند می نمایند و با خم کردن انگشت آن را متعادل می نمایند و در این مراسم پوشیدن کامل فنجان با دست و قرار دادن فنجان روی کف دست غیرعادی تلقی می شود.

حاضران در این مراسم معمولا از قاشق برای هم زدن چای در فنجان استفاده می نمایند اما هنگام هم زدن چای مراقب هستند که با ضربه زدن به قسمت داخلی فنجان با قاشق، صدایی در نیاورند. سپس قاشق را روی نعلبکی سمت راست آن قرار می دهند. جرعه جرعه، فنجان را روی نعلبکی می ریزند. مردم بریتانیا اغلب چای سیاه را با شیر و شکر سرو می نمایند و گاهی اوقات چای را با تکه های لیمو هم سرو می نمایند.

در اسناد تاریخی موجود در انگلیس معین شده که سنت های مراسم چای انگلیسی برای اولین بار به وسیله یکی از ملکه های انگلیسی شکل گرفته است. درست آن موقعی که واردات چای از کشورهای آسیایی به انگلیس شروع شد. پس از آن، نوشیدن چای به سرعت محبوبیت پیدا کرد و تا سال 1700 مراسم چای انگلیسی در بسیاری از خانه های انگلستان به یک رسم تبدیل شد. لندن به تنهایی در آن موقع صدها چای خانه داشت، بنابراین پذیرایی تشریفاتی برای نوشیدن چای در فرهنگ انگلیسی ایجاد کرد.

مردم بریتانیا در مناسبت های خاص مثل عروسی، جشن تولد، حتی سال نو مراسم چای برگزار می نمایند و حتی بعضی از هتل های بین المللی در انگلستان هم میزبان مراسم سنتی چای برای مهمانان ویژه هستند. بیشتر گردشگران زمانی که می خواهند به انگلستان سفر نمایند، به طور خاص در خصوص سنت چای انگلیسی تحقیق می نمایند.

مراسم چای بعد از ظهر بریتانیایی از تاریخی طولانی برخوردار است. متاسفانه، مردم بریتانیایی مدرن و پرمشغله، امروزه زمانی برای صرف چای بعد از ظهر ندارند.

به طور معمول، چای بعد از ظهر بین ساعت 3 تا 5 بعد از ظهر خورده می شود و اکنون به یک رسم تبدیل شده است که فقط در مناسبت های خاص آن را انجام می دهند.

تاریخچه مراسم چای عصرانه در انگلستان به سال 1800 برمی شود. که بیشتر اتفاق می افتاد بنابراین او شروع به نوشیدن یک فنجان چای با یک تکه نان با کره نموده بود. او معمولاً با دوستان سلطنتی خود از چای خود لذت می برد. پس از آن، سایر بانوان جامعه هم راه او را دنبال کردند و شروع به پذیرایی از دوستان و پذیرایی از آنها با فنجان چای با کره و نان کردند.

چای بعد از ظهر به عنوان چای کم هم شناخته می شود. از آنجایی که خانوارها چای را روی میزهای کم ارتفاع در اتاق نشیمن خود سرو می نمایند، مردم بریتانیا این مراسم را به عنوان رسم چای کم می شناسند. با این حال، مردم در ایالات متحده، آن را به مراسم چای بالا می نامند. علتش این نیست که آن ها عصرها چای سرو می نمایند، بلکه به این علت است که معمولا چای را روی میزهای بلند سرو می نمایند.

چای که ما به راحتی می نوشیم حاصل کوشش زنان و مردانی است که ساعت ها در باغ ها برگ چای می چینند.

روز دنیای چای روز یادآوری فرایند فراوری چای از مزارع تا فنجان ها

نکته مهم اما در نهایت این است که چای به قدری در میان مردم دنیا محبوب است که نوشیدن منظم یک فنجان چای در بیشتر دنیا یک امر روزانه و عادی است و ضرورتا مراسم ویژه ای هم ندارد جز آنکه نوشیدنی گرمابخش جسم و روح باشد.

روز دنیای چای در سال 2005 به وسیله اتحادیه های کارگری با هدف اطلاع رسانی بیشتر در خصوص مزایای سلامتی، اهمیت مالی و میراث فرهنگی چای شکل گرفت تا در عین حال یادآوری اهمیت این نوشیدنی به ما، یادآور فرایند فراوری پایدارتر آن از مزارع تا فنجان های ما تضمین کند.

از سوی دیگر، دولت هند در سال 2015 به سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد توصیه کرد که روز دنیای چای را در سراسر دنیا توسعه دهد. از آنجایی که فصل برداشت چای در بیشتر کشورهای فراورینماینده چای از ماه می شروع می شود، سازمان ملل 21 می را به عنوان روز دنیای چای نامگذاری نموده است.

اکنون هر ساله در 21 می، کشورهای فراورینماینده چای روز دنیای چای را جشن می گیرند و به عبارتی دیگر این روز در پی جلب توجه دولت ها و شهروندان در سراسر دنیا به تاثیر تجارت انواع چای حتی چای کیسه ای بر کارگران و فراورینمایندگان است.